Μετάφραση για το NOESI.gr:
Νίκη Πορτοκαλλά
Ψυχολόγος

Έξι βασικές δεξιότητες, ή ορόσημα, θέτουν τα θεμέλια της γνώσης και της ανάπτυξής μας. Τα παιδιά χωρίς ειδικές ανάγκες συχνά κατέχουν σχετικά εύκολα αυτές τις δεξιότητες. Τα παιδιά με ιδιαίτερες προκλήσεις συχνά δεν τις κατέχουν, όχι απαραίτητα επειδή δεν μπορούν, αλλά επειδή οι βιολογικές τους προκλήσεις καθιστούν πιο δύσκολη την πρόσκτηση. Μέσω της κατανόησης αυτών των δεξιο­τήτων και των παραγόντων που τα επηρεάζουν, και με το να τα κατευθύνουν, οι φροντιστές, οι εκ­παιδευτές και οι θεραπευτές συχνά μπορούν να βοηθήσουν ακόμα και τα παιδιά που θεωρείται ότι πάσχουν από χρόνιες διαταραχές. Κατάλληλες συναισθηματικές εμπειρίες κατά τη διάρκεια καθενός από τα έξι αναπτυξιακά στάδια, βοηθούν να αναπτυχθούν κριτική, κοινωνική και συναισθηματική αντίληψη, γλώσσα, και κινητικές δεξιότητες, καθώς και αυτοεκτίμηση.

Στις πρώτες μέρες της ζωής ενός παιδιού, γνωρίζει πρωτίστως τον εαυτό του μέσω της απάντησής του για τον υλικό κόσμο του: αέρια, φυσαλίδες, κινήσεις, θεάματα και ήχοι, και άλλες αισθήσεις. Σύ­ντομα ανταποκρίνεται ιδιαίτερα στους γονείς του, στη φωνή τους, στα χαμόγελα και στις ιδιαίτερες μυρωδιές τους. Επαναλαμβανόμενα μοτίβα κινήσεων δημιουργούν συνθήκες κοινής χαράς. Από τον 4ο μέχρι τον 8ο μήνα το παιδί αρχίζει να παίρνει την κουδουνίστρα και ίσως τη γυρίζει και πίσω, ή την πετάει πίσω με απογοήτευση. Γελάει και βγάζει ήχους, περιμένοντας να κερδίσει ένα χαμόγελο, μια συνοφρύωση ή ένας ήχο για ανταπόδοση. Από την πρώτη στιγμή, γνωρίζει σε κάποιο βαθμό πως ξε­χωρίζει από τους άλλους, πως είναι ένα άτομο με βούληση, όπως κάποιος που μπορεί να ξεκινάει μία ενέργεια που να έχει επιρροή στον κόσμο. Καθώς ο χρόνος προχωράει, συναισθηματικές χειρονομίες αυξάνονται περίπλοκα. Από το 12ο μέχρι το 16ο μήνα, δεν φτάνει απλά τον μπαμπά που του προ­σφέρει ένα παιχνίδι, αλλά μπορεί να κάνει τον μπαμπά να πάει στο ράφι και να του φέρει το παιχνίδι που πραγματικά του αρέσει. Αναγνωρίζει τον εαυτό του σαν ένα άτομο το οποίο μπορεί να ενώσει μια σειρά ενεργειών για να δείξει τι θέλει στον άλλον. Οι μήνες περνάνε και οι πράξεις του αυξάνο­νται πιο περίπλοκα ξανά. Από τον 18ο ως τον 20ο μήνα, ταΐζει την κούκλα αντί να τη χαϊδεύει απλά και εξηγεί τις πράξεις λέγοντας: «Οι κούκλα τρώει». Τώρα γνωρίζει τον εαυτό του με έννοιες των ιδε­ών. Μπορεί να απεικονίσει τον εαυτό του και τους άλλους στο μυαλό του. Περισσότεροι μήνες περ­νούν και μεγαλώνει όλο και πιο πολύπλοκα. Από τον 36ο μήνα, μπορεί να σου πει: «Πάμε να κάνουμε ποδήλατο!». Σταματάει στην πόρτα να δει αν κάνει κρύο έξω και μπορεί να πει: «Καλύτερα να βάλου­με τα μπουφάν μας πρώτα». Τώρα είναι ένα λογικό, σκεπτόμενο και με συνοχή ιδεών άτομο.

Στη διάρκεια αυτών των σταδίων οι συναισθηματικές, κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες του παι­διού μεγαλώνουν, το ίδιο και το αυτοσυναίσθημα, ολοένα και περισσότερο περίπλοκα. Αυτή η αί­σθηση του εαυτού θα συνεχίσει να επεκτείνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει και καινούριες εμπειρίες διεγείρουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες του για μια νέα κατεύθυνση. Αλλά η λειτουργική αί­σθηση του εαυτού, αυτή η βασική συναισθηματική έννοια που θέτει τα θεμέλια για περαιτέρω μάθη­ση, βρίσκεται στη θέση της. Καλλιεργείται από εκατομμύρια καθημερινές αλληλεπιδράσεις, αρχικά με τους γονείς, καθώς κάθε ματιά, κάθε χαμόγελο, κάθε γαργάλισμα, κάθε ερώτηση χτίζει την έν­νοια του ποιος είναι. Χάριν σ’ αυτές τις αλληλεπιδράσεις, το παιδί μπορεί να αποκτήσει πρόσθετες γνωστικές, διανοητικές και κοινωνικές δεξιότητες για να χρησιμοποιεί για πάντα στη ζωή του. Είναι προετοιμασμένο για περαιτέρω προκλήσεις της ανάπτυξής του και του κόσμου.

Αυτά τα έξι βασικά στάδια διασχίζουν μια αναπτυξιακή κλίμακα. Κάθε επίπεδο έχει νέες ικανότητες από αυτές των προηγούμενων σταδίων. Ονομάζουμε αυτά τα στάδια τα έξι ορόσημα, καθώς κάθε ένα σημαδεύει ουσιαστικά τα σημεία αλλαγής στη ζωή ενός παιδιού.

---

Συνημμένο αρχείο: Κατεβάστε σε PDF το έντυπο
Θεωρία και Πρακτική των 6 εξελικτικών σταδίων (Πίνακας - Checklist)
βασισμένο στο πρόγραμμα Floortime / DIR


---

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα Floortime (Παιχνίδι στο πάτωμα)